Laktoza to cukier zawarty w mleku, o wzorze chemicznym C₁₂H₂₂O₁₁. Jest to węglowodan, zbudowany z dwóch cząsteczek cukrów prostych: D-galaktozy i D-glukozy, w skład których wchodzą węgiel, wodór i tlen.
Laktaza zaś jest enzymem wytwarzanym w nabłonku jelita cienkiego i jest niezbędna w procesie trawienia cukru laktozy. Enzym laktaza odpowiedzialna jest za hydrolizę, czyli rozkład laktozy do cukrów prostych.
Żaden dorosły, dziko żyjący ssak nie pije mleka, a tym bardziej mleka obcego gatunku.
My też jesteśmy ssakami. Czy w związku z tym, iż pijemy mleko wzmacniamy swoje zdrowie czy je osłabiamy? Dobre pytanie.
Weterynarze nie pozwalają podawać mleka obcego gatunku naszym domowym milusińskim - psom i kotom.
A jak to wgląda u nas?
Do trawienia mleka potrzebujemy wielu enzymów.Jak już wiemy, do trawienia cukru mlecznego – laktazy, do trawienia białka i tłuszczów – innych enzymów.
Poziom laktazy w naszym organizmie zmienia się w zależności od wieku, przy czym największą aktywność tego enzymu obserwujemy u niemowląt i małych dzieci. Wynika to z faktu, iż właśnie w tym okresie, spożycie mleka zawierającego laktozę jest największe.
U nastolatków aktywność laktazy spada niemal o 90% w porównaniu z aktywnością oznaczaną zaraz po urodzeniu.
Dlaczego brakuje nam laktazy?
Możemy wyróżnić trzy typy niedoboru laktazy – pierwotny, wtórny oraz wrodzony.
- Niedobór pierwotny (hipolaktazja)
Występuje u dorosłych i jest dziedziczony. Ujawnia się zwykle w okresie dojrzewania, a jego objawy występują zazwyczaj dopiero po spożyciu większej ilości laktozy (więcej niż 500 ml mleka – tolerancja indywidualna). Rzadko zdarza się, że występuje całkowity brak laktazy, raczej jest to po prostu znaczny jej niedobór.
- Niedobór wtórny, zwany inaczej nabytym.
Dochodzi do niego zwykle na skutek zakażeń żołądkowo – jelitowych, podczas których następuje zniszczenie nabłonka jelitowego przez leki. Zaburzona zostaje również mikroflora jelitowa.
Po zniszczenia mikrokosmków, rezerwa laktazy zmniejsza się i mogą wystąpić dolegliwości po spożyciu pokarmów bogatych w laktozę. Z reguły jest to stan przejściowy, który trwa zwykle kilka tygodni.
- Wrodzony niedobór laktazy , zwany alaktazją – ujawnia się już u dzieci i laktaza nie jest w ogóle produkowana przez organizm. Choroba ta objawia się ostrą biegunką oraz odwodnieniem oraz zahamowaniem rozwoju i może być zdiagnozowana już kilka dni po urodzeniu. W takiej sytuacji niezbędne jest stosowanie do końca życia diety z wykluczeniem laktozy, co wcale nie jest łatwe, co nie znaczy, że niemożliwe. W tej chwili laktoza jest wszędzie i niestety czasami jest tam, gdzie nikt się tego nie spodziewa. Niestety z powodu wszechobecności jest tak problematyczna dla osób z nietolerancją.
Nietolerancja laktozy nie jest alergią. W przypadku uczulenia, do walki z niekorzystnym czynnikiem (alergenem) staje nasz układ odpornościowy. W przypadku nietolerancji, nasz organizm odczuwa skutki spożycia niekorzystnego czynnika, ale są to objawy miejscowe, w przypadku nietolerancji laktozy niegroźne dla zdrowia, ale po porostu nieprzyjemne.
Gdzie możemy znaleźć laktozę?
Źródła laktozy:
- mleko i produkty mleczne
- wszystkie produkty z dodatkiem mleka lub jego przetworów (również jogurty, kefiry i inne)
Niestety źródłem laktozy, mogą być też:
- dania gotowe: sosy, zupy, wszystkie potrawy zawierające ser,
- pieczywo: szczególnie maślane, tostowe, maślane bułeczki, pieczywo cukiernicze,
- margaryny: szczególnie te z dodatkiem masła,
- przetwory mięsne: pasztety, parówki, mielonki, konserwy,
- słodycze: czekolada, krówki, ciastka, kremy, lody, batoniki,
- laktoza może być też obecna w lekach lub ich powłoczkach.
Oczywiście zawartość laktozy w tych produktach jest bardzo różna, od dużych ilości, do ilości śladowych.
Nietolerancja laktozy daje objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak:
- bóle brzucha,
- uczucie przelewania,
- wzdęcia,
- biegunki,
- u niektórych mdłości i wymioty.
Objawy te występują po spożyciu produktów zawierających laktozę. U każdego nasilenie objawów może być różne i zależne od ilości przyjętej wraz z pokarmem laktozy. Podstawowe znaczenie ma też ilość konkretnych enzymów, jaką w swoim jelicie cienkim produkuje dana osoba.
Pojedyncza dawka laktozy odpowiadająca zawartości tego cukru w 1 szklance mleka to ok. 12g. Jest tolerowana przez większość pacjentów z zaburzeniami, ale jest to sprawa czysto indywidualna. Dla niektórych jest to stanowczo za dużo.
Ale jak sprawdzić, ile laktozy można bezpiecznie przyjąć z posiłkiem?
- można udać się do lekarza, który może zlecić test oddechowy lub test tolerancji laktozy
- można również samemu popróbować, po jakich ilościach mleka, występują objawy lub znacząco się nasilają. I to chyba jest najlepsza droga – słuchanie własnego organizmu.
Niektórzy lekarze i dietetycy mówią o tym, iż przy nietolerancji laktozy bezpiecznie można spożywać produkty mleczne fermentowane.
A ja mówię – każdy człowiek jest inny i inaczej reaguje. Należy próbować bardzo ostrożnie. Niektórzy reagują negatywnie już na niewielkie ilości laktozy. W produktach fermentowanych laktozy też jest sporo!
Reklamowane tabletki zawierające enzym laktaza – nie są najlepszym rozwiązaniem i nie posiadają reklamowanej skuteczności. Każdy reaguje indywidualnie!
Ile jest laktozy w 100 g produktów? (tabele IŻŻ)
- Mleko świeże 3,5 % tłuszczu – 4,6 g laktozy
- Jogurt naturalny 2% tłuszczu – 4,6 g
- Kefir 2 % tłuszczu – 4,1 g
- Śmietanka kremowa 30% tłuszczu – 3,1 g
- Śmietana 18% tłuszczu – 3,6 g
- Śmietanka do kawy 9% tłuszczu – 4,0 g
- Ser twarogowy chudy – 3,1 g
- Ser twarogowy półtłusty – 3,2 g
- Ser twarogowy tłusty – 2,9 g
- Ser żółty (podpuszczkowy) tłusty, edamski – 0,1 g
- Ser brie pełnotłusty – 0,1 g
- Ser feta – 1,0 g
- Mleko w proszku odtłuszczone – 51,0 g
- Mleko w proszku pełne – 38,7 g
- Mleko kozie – 4,4 g
- Mleko kobiece – 7,0 g
Nie ma dwóch takich samych osób, dlatego nie może być dwóch takich samych diet. U nas każda dieta jest inna, dopasowana do Twoich potrzeb, preferencji oraz wykluczeń. Odchudzamy po ludzku. Dostaniesz dietę i opiekę ekspertów.
Sprawdź >
