Co to są tłuszcze, jakie są ich rodzaje i czym się różnią od siebie? Jak tłuszcze wpływają na nasze zdrowie?

Tłuszcz jest nośnikiem smaku, który w umiarkowanych ilościach jest bardzo pożądany przez konsumentów. Może to być widoczny tłuszcz zawarty np. w mięsie, maśle lub tłuszcz niewidoczny (mleko, jajka, orzechy).

Tłuszcze możemy podzielić na zwierzęce (w tym z ryb) i roślinne.

Wszystkie tłuszcze są mieszaniną kwasów tłuszczowych, są nierozpuszczalne w wodzie, rozpuszczają się za to w rozpuszczalnikach organicznych (benzen, chloroform, eter).

Tłuszcze są bardzo ważnym, stałym i niezbędnym składnikiem budowy organizmu, stanowią materiał energetyczny, ponadto są rozpuszczalnikiem np. dla niektórych witamin.

Normy zapotrzebowania na tłuszcze nie są łatwe do ustalenia, gdyż organizm może je sam syntetyzować z węglowodanów spożywanych w codziennej diecie. Uważa się jednak, że tłuszcze powinny dostarczać 25-30% energii całego pożywienia (w tym tłuszcze nasycone 7%). 1 g tłuszczu dostarcza nam 9 kcal.

Kwasy tłuszczowe możemy podzielić na 3 zasadnicze grupy:

1. kwasy nasycone – źródłem są głównie produkty zwierzęce, wykorzystywane przez organizm, jako źródło energii. Ich zdecydowany nadmiar powoduje wzrost poziomu cholesterolu we krwi i miażdżycę.
2. kwasy jednonienasycone – w większości kwasy omega-9 – zmniejszają stężenie cholesterolu całkowitego oraz „złego” cholesterolu LDL, równocześnie zwiększając korzystną frakcję HDL, sprzyjają też redukcji glukozy w surowicy krwi. Głównym źródłem kwasów omega-9 jest oliwa z oliwek i olej rzepakowy (nazywany oliwą północy).
3. wielonienasycone kwasy tłuszczowe, czyli NNKT (Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe), których organizm nie potrafi sam wytworzyć i musi je otrzymać w pożywieniem. Możemy podzielić je na dwie grupy: omega-3 i omega-6. Obecne są głównie w olejach rybich i tłuszczach roślinnych.
• Kwasy omega-3: zmniejszają stężenie trójglicerydów we krwi, hamują powstawanie zakrzepów w naczyniach wieńcowych i mózgowych, obniżają ciśnienie krwi, zapobiegają arytmii serca, działają przeciwzapalnie, przeciwnowotworowo. Źródłem są oleje rybie i ssaków morskich, olej rzepakowy, olej lniany (dobrej firmy).
• Kwasy omega-6:, co bardzo ważne, działają korzystnie w małych ilościach, w dużych zdecydowanie nie. W małych ilościach zmniejszają stężenie cholesterolu całkowitego i frakcję LDL.

Niedobór jak i nadmiar NNKT są dla organizmu bardzo niekorzystne i mogą prowadzić do wielu chorób. Dla zachowania zdrowia, bardzo ważny jest właściwy stosunek kwasów tłuszczowych omega-6 do omega-3, który powinien wynosić od 1:1 do 5:1 i absolutnie nie przekraczać 10:1.  o

Dieta Amerykanów i Europejczyków dostarcza zwykle zbyt mało kwasów omega-3 i nadmiar omega-6. W związku z tym zaburzony jest stosunek omega-6 do omega-3 i wynosi 15:1, 20:1 i więcej. Długotrwała przewaga kwasów omega-6 w organizmie prowadzi do nadmiernej skłonności do stanów zapalnych i alergicznych organizmu, zachwiania równowagi immunologicznej, nadmiernych podziałów komórek nowotworowych. Kwasy omega-3 przekształcane są natomiast do związków przeciwzapalnych i hamujących podziały komórek nowotworowych.

Na uwagę zasługuje dostępny na naszym rynku, olej rzepakowy, który ma bardzo korzystny stosunek omega-6 do omega-3.

Zastanówmy się, więc nad ilością spożywanych przez nas i nasze dzieci, słodyczy i ciast (tłuszcz + cukier), słonych przekąsek (tłuszcz + biała mąka lub ziemniaki) i wyborem właściwego oleju i tłuszczu do smarowania pieczywa.