Stres - czym właściwie jest ?

 

Stres, niestety, stał się chorobą naszych czasów. Towarzyszy nam bez względu na płeć, wiek, zajmowaną pozycję społeczną czy też nasz status finansowy. Dotyka wszystkich, ale każdy różnie na niego reaguje. Wszystko zależy od naszych konstruktów psychicznych. To dzięki nim możemy lepiej bądź gorzej radzić sobie z nasilającym się stresem.

Każdy przecież pewnie zauważył, że ilu ludzi, tyle różnych reakcji na określone sytuacje. Stres jest doświadczeniem, które  pojawia się wszędzie, nawet w wielu prostych czynnościach codziennych. Ciekawostką będzie pewnie to, że nawet bardzo silne przeżycia często różnie są interpretowane przez każdego z nas.

Stres określany jest jako reakcja naszego organizmu na określone doświadczenia. Jest to zjawisko biologiczne. Jest niespecyficzną reakcją naszego organizmu na pojawiające się czynniki zewnętrzne. Mogą go wywoływać również pozornie pozytywne wydarzenia, takie jak ślub czy też Święta Bożego Narodzenia. Wszystko zależy od naszych przekonań i wewnętrznych konstruktów.

Różnimy się radzeniem sobie w sytuacjach stresowych, ale reakcje naszego organizmu są takie same.

Jeśli stres nas dopada, pojawia się szereg reakcji, które możemy łatwo zdiagnozować.

Te reakcje to głównie:

• wyczerpanie emocjonalne – Dzieje się tak wtedy, kiedy obserwujemy u siebie obniżenie nastroju, niepokój, nawet depresję. Pojawia się zniechęcenie, rozczarowanie, uczucie bezradności i beznadziejności, a także stałe zmęczenie.

• dolegliwości somatyczne, takie jak np. bóle głowy, problemy żołądkowe, nadmierny bądź obniżony apetyt, bóle kręgosłupa, zawroty głowy i inne.

• depersonalizacja – Jest to zjawisko, kiedy nagle zaczynamy traktować innych obojętnie, a czasami nawet stajemy się do nich wrogo nastawieni. Wszystko nas denerwuje i kolega, z którym wcześniej świetnie się dogadywaliśmy, nagle okazuje się być wrogi, denerwuje nas samą swoją osobą.

• poczucie braku dokonań w pracy – Nie mamy wiary co do realnej możliwości zmiany. Dominuje poczucie niedoceniania i własnej porażki.

Psychologiczne aspekty reakcji stresowej można opisać na różnych poziomach:

• Punktem wyjścia jest poziom poznawczy. Cały proces zaczyna się bowiem od zrozumienia znaczenia napływającego bodźca i oceny, czy jest on zagrażający. Zależy od tego, co w danej chwili myślimy, a to już zależy od naszych doświadczeń, przekonań i wartości. Napływający bodziec psychospołeczny jest więc odnoszony do tej myśli i na tej podstawie formułowana jest ocena, na ile sytuacja jest zagrażająca.

• Kolejnym etapem reakcji stresowej jest poziom emocjonalny. Jest on ściśle związany z opisywanym wcześniej poziomem poznawczym. Jeżeli na poziomie poznawczym uznaliśmy, że dany bodziec jest zagrażający, daliśmy sygnał, że należy się go bać, odczuwać gniew, rozżalenie, smutek, frustrację czy też inne emocje.

• Ostatnim elementem stresu jest poziom behawioralny. To tutaj oceniamy sprawność wykonania. Poziom behawioralny zależy od naszego pobudzenia emocjonalnego.

Nie myślmy jednak, że stres to tylko i wyłącznie emocje negatywne – mogą pojawiać się oczywiście i te pozytywne.

Wyobraźmy sobie, że  oczekujemy na coś miłego, jakiś sukces, narodziny dziecka czy też ukochaną osobę – każdy z nas zna to napięcie wewnętrzne, oczekiwanie – to też stres. Wówczas emocje są pozytywne, ponieważ, jeśli w podobnych sytuacjach jednostce udawało się pokonać trudności, to będzie miała nadzieję, że uda jej się również tym razem.

Bardzo pomocne wydaje się tutaj odniesienie do prawa Yerkesa-Dodsona. Zgodnie z jego treścią sprawność, z jaką wykonamy dane działanie, zależy od poziomu pobudzenia. Przy niewielkim wzroście pobudzenia emocjonalnego możemy więc obserwować lepsze wykonywanie pewnych czynności, a przy bardzo dużym wzroście – zdecydowanie gorsze wykonanie.

Stres generalnie jest potrzebny, motywuje nas do działania, ale przedłużające się napięcie, długotrwałe sytuacje stresogenne mogą prowadzić do reakcji nerwicowych, takich jak stany lękowe czy depresyjne.