Kurkuma – niesamowita i jeszcze zbyt rzadko stosowana przyprawa

Substancja czynna kurkumy to kurkumina. Dlaczego naukowcy tak walczą o zwiększenie jej biodostępności?

Ostryż długi (Curcuma longa L.),  nazywany także: kurkuma, szafranica, żółcień, ostryż Zohary, kurkuma długa, ostryż indyjski, szafran indyjski – gatunek byliny z rodziny imbirowatych. Zalicza się do niego 93 gatunki.  Rośnie dziko w Indiach, jest uprawiany w wielu krajach o klimacie tropikalnym. Kurkuma (czyli ekstrakt kłączy ostryżu) jest używana jako przyprawa do wielu potraw. Jest też składnikiem mieszanek przyprawowych, m.in. curry czy też garam masala, którym nadaje złocistożółty kolor.

Różne gatunki z rodzaju Curcuma znane są w lecznictwie co najmniej od XIX w. W Indiach kurkuma od wieków jest rozpowszechniona jako środek przyspieszający gojenie się ran, kojący niestrawność żołądka i remedium na inne schorzenia.

Odpowiednio podana kurkuma, nie tylko jako przyprawa, obdarzy nas walorami smakowymi ale będzie też skutecznym lekiem. Kurkuma zawiera składnik czynny kurkuminę w zaledwie 1 - 4%, ale problemem jest jej bardzo niska wchłanialność w naszych jelitach.

Substancja czynna kurkumy to kurkumina. Dlaczego naukowcy tak walczą o zwiększenie jej biodostępności?

- Jest silnym antyoksydantem, oczyszcza organizm  z toksyn.

- Wykazuje działanie antywirusowe i antybakteryjne, antypasożytnicze, korzystnie działa na wolne rodniki i patogeny beztlenowe,

- W Indiach i innych krajach azjatyckich, uważa się, że długotrwałe przyjmowanie kurkumy obniża ryzyko chorób nowotworowych, szczególnie przewodu pokarmowego. Przeprowadzone na zwierzętach badania wykazały, że kurkumina hamuje wzrost guza raka jajnika oraz angiogenezę (angiogeneza - proces tworzenia się naczyń włosowatych, co ma szczególne znaczenie w odżywianiu i rozwoju guza nowotworowego).

- Zmniejsza ryzyko choroby Alzheimera. Kurkuma zawiera enzymy, które wstrzymują, spowalniają procesy starzenia mózgu. W Indiach stwierdza się najmniejszy odsetek przypadków choroby Alzheimera co jest kojarzone z dużym spożyciem kurkumy.

- Zwiększa detoksykację metali ciężkich

- Wspomaga pracę wątroby, pęcherzyka żółciowego i korzystnie działa w przypadku: wirusowego zapalenie wątroby HBS, przy zapaleniu pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, kamicy żółciowej, zaburzeniach trawiennych wywołanych niedoborem żółci, w stanach atonicznych i skurczowych mięśni gładkich dróg żółciowych oraz w pooperacyjnym zastoju żółci. Alkoholowe wyciągi z kłącza kurkumy stosuje się także przy leczeniu dolegliwości ze strony układu pokarmowego: uczucie pełności, wzdęcia i zaparcia spowodowane niedostatecznym wydzielaniem żółci i niedrożnością dróg żółciowych

Podstawowym problemem jest zwiększenie biodostępności kurkuminy i możliwość pozyskania z niej tego co najlepsze.

Kurkumina podawana z pożywieniem jako przyprawa ma niestety niewielką biodostępność w naszym układzie pokarmowym ze względu na swój hydrofobowy charakter cząsteczki. Jej hydrofobowość polega na tym, że odpycha cząsteczki wody i w związku z tym ma niską rozpuszczalność. W organizmie tworzy ciężkostrawne kompleksy, które w większości zostają wydalone. Po wielu latach badań i doświadczeń, w jednym z wiodących niemieckich laboratoriów znaleziono obiecujące rozwiązanie. Stworzono formę, która wykazuje bardzo wysoką biodostępność oraz efektywność stosowania.

Po to, by zwiększyć przyswajalność kurkuminy, jej cząsteczki zostały skondensowane i otoczone specjalną warstewką skrobi, która pełni rolę „płaszcza ochronnego”. Forma taka zwiększa rozpuszczalność kurkuminy w wodzie nie powodując łączenia jej z innymi związkami. Dzięki temu kurkumina, w formie nienaruszonej zostaje przetransportowana do jelita cienkiego, gdzie jest stopniowo uwalniana z kapsułki i bezpośrednio wchłaniana przez komórki błony śluzowej jelit.

Jest to nowatorskie, przełomowe osiągnięcie jeśli chodzi o możliwości skorzystania z dobrodziejstwa kurkuminy. Mikrokapsułki z kurkuminą w otoczce skrobiowej, wykazują 40 krotnie wyższą biodostępność,  niż w przypadku zwykłej sproszkowanej kurkuminy oraz 4,5 krotnie wyższą skuteczność od innych dostępnych preparatów.

Są również prowadzone badania nad uzyskaniem leku przeciwnowotworowego na bazie kurkuminy, który będzie podawany bezpośrednio w iniekcji, a więc z pominięciem układu pokarmowego. Jest to kolejna droga do zwiększenia biodostępności kurkuminy. Japończycy pracują też nad lekiem antyrakowym z wykorzystaniem kilkunastu składników zawartych w kurkumie. Substancje te hamują rozprzestrzenianie się komórek rakowych, zwiększają autofagię (pożeranie) i apoptozę (obumieranie) komórek rakowych.

Ciekawe, że kurkuma jako składnik przypraw curry czy garam masala, od pokoleń powszechnie (chyba codziennie i chyba do wszystkiego!) stosowana jest w Indiach i mimo swojej niskiej biodostępności, przynosi miejscowej ludności efekty zdrowotne w postaci najniższej zachorowalności na chorobę Alzheimera. Prawdopodobnie tajniki tradycyjnej kuchni hinduskiej istotnie przyczyniają się do zwiększenia biodostępności kurkuminy.

Kurkuma w polskiej kuchni

- Synergia kurkuminy z piperyną. Zawsze stosuj kurkumę z czarnym pieprzem, który nie tylko dostarcza nam wielu korzyści zdrowotnych i smakowych, ale wspomaga też wchłanialność kurkumy. Połączenie kurkuminy z piperyną w stosunku 2:1  wzmacnia działanie antyoksydacyjne w układzie immunologicznym aż ponad 1000 razy. Kurkumina – to składnik kurkumy w zaledwie 1-4%, piperyna to  też 1% składnik czarnego pieprzu. Ponadto piperyna stabilizuje soki żołądkowe i soki trzustkowe, jest środkiem na bielactwo i zwiększa wchłanianie kolagenu.

- Kurkumina jest rozpuszczalna w tłuszczach, dlatego zaleca się jej stosowanie z dodatkiem zdrowych, świeżych tłuszczów, np. oliwą z oliwek, olejem kokosowym, super świeżym i dobrej jakości olejem lnianym (oleju tego nie wolno podgrzewać!) czy też z dodatkiem masła.

- Ciepło zwiększa biodostępność kurkuminy. Kurkumę warto dodawać do potraw gotowanych, duszonych, smażonych.

- Dodatek enzymów trawiennych m.in. papainy i bromelainy (np. w postaci suplementów diety) pozwoli nam maksymalnie  skorzystać z dobroczynnych właściwości kurkumy.

       1. Papaina - enzym z podklasy proteaz otrzymywany jest z mleczka zielonych owoców i liści melonowca właściwego. Jest to substancja podobna do ludzkiej pepsyny (enzym rozkładający białko, składnik soków żołądkowych). Papaina dodawana jest też do sosów jako składnik nadający kruchość potrawom mięsnym i soli zmiękczającej mięso.

        2. Bromelaina (bromelina) – mieszanina enzymów proteolitycznych (rozkładających białko) wytwarzana przez rośliny z rodzaju bromeliowatych. Na przykład ananasy zawierają co najmniej pięć enzymów znanych pod wspólną nazwą bromeliny. W przemyśle bromelina służy do zmiękczania mięsa. W medycynie bromelinę wykorzystuje się do leczenia: urazów sportowych, problemów trawiennych, zapalenia żył, zapalenia zatok, oraz wspomaganie gojenia po zabiegach chirurgicznych.

 

Jak zawsze ważne, by nasz organizm otrzymywał wszystkie potrzebne mu składniki. W obecnych czasach, przy intensywnym rolnictwie i przemyśle spożywczym nie jesteśmy w stanie z żywnością dostarczyć organizmowi wszystkich niezbędnych witamin i minerałów. Sytuacja wymaga od nas rozsądnej suplementacji.

 - Jedną z bardzo ważnych dla naszego organizmu witamin jest wit D3 stale utrzymywana na odpowiednim poziomie. Okazuje się, że kurkumina w obecności witaminy D zwiększa aktywację białka przeciwdrobnoustrojowego w organizmie. Wiemy, że wit D ma właściwości wzmacniające układ odpornościowy. Okazuje się, że połączenie obu substancji – kurkuminy oraz witaminy D działa synergistycznie, wzmacnia odporność na działanie patogenów i o wiele skuteczniej walczy z procesami zapalnymi, które są uważane za źródło wielu przewlekłych chorób.

- Mikroelementami, które również odgrywają znaczącą rolę w utrzymaniu odporności organizmu są cynk i selen. Warto zadbać o ich prawidłowy poziom w codziennej diecie.

Ale, ale… jak zawsze zachęcam Was do skonsultowania z lekarzem prawidłowej suplementacji witamin i minerałów. Zasięgnięcie porady lekarskiej jest szczególnie ważne w przypadku osób, które przyjmują leki przeciwzakrzepowe, a także uczulone są na ananas lub papaję.