Jak poradzić sobie z zaparciami?

Zaparcia to problem, którego nie należy lekceważyć. Kiedy jednak należy poszukiwać niezwłocznej porady lekarskiej w przypadku wystąpienia zaparcia?

Zaparcia występują wtedy, gdy przez dłuższy czas treść jelitowa pozostaje w obrębie jelit. Na skutek dłuższego zalegania w jelicie grubym treść jelitowa ulega nadmiernemu zagęszczeniu (przez wchłanianie wody), a stolec przez to znacznie zmniejsza swą objętość, staje się twardszy i bardziej zbity. Jest to sytuacja niebezpieczna, ze względu na zwrotne wchłanianie do organizmu toksyn z gnijących resztek pokarmowych.

Za prawidłowe uważa się oddawanie stolca codziennie jeden raz dziennie. Do osób o w miarę prawidłowym wypróżnianiu się można jeszcze zaliczyć te, które mają wypróżnienia co najmniej 3 razy w tygodniu, pod warunkiem że oddawany stolec ma prawidłową konsystencję, barwę oraz objętość, a więc i wagę.

Stolec, który jest rzadziej oddawany może mieć silniejszą i bardziej przykrą woń z powodu bardziej zaawansowanych procesów fermentacyjno-gnilnych resztek pokarmu na skutek dłuższego jego zalegania w przewodzie pokarmowym.

Rodzaje zaparć

• Zaparcie przypadkowe: w czasie podróży, przy nagłej zmianie sposobu odżywiania się
• Zaparcie krótkotrwałe: ma charakter okresowy i nawracający. Zaparcia mieszają się z etapami prawidłowego wypróżniania się. Ten typ zaparć, jeśli nie uda się go zlikwidować, wymaga przebadania przewodu pokarmowego w celu ustalenia obiektywnej przyczyny.
• Zaparcia przewlekłe: określane nawykowymi bądź atonicznymi.
• Zaparcia idtiopatyczne:  spowodowane są zaburzeniami funkcjonowania przewodu pokarmowego. Ten rodzaj zaparć diagnozuje się u około 90% osób. Wiąże się z nieodpowiednią dietą, małą aktywnością fizyczną oraz zbyt małym nawodnieniem organizmu.

Problem zaparcia dotyczy 20—30% populacji i wielokrotnie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Na zaparcie cierpią także osoby starsze, dzieci oraz pacjenci z ograniczoną zdolnością poruszania się. Problemy z wypróżnieniem dotyczą również osób obciążonych innym schorzeniami.

Przyczyny zaparć

Zaburzenia defekacji

• Czynnościowe (np. nawykowe, wynikające z zaburzeń czucia trzewnego, chorób rdzenia kręgowego, pourazowe)
• Organiczne (np. choroba Hirschprunga - wrodzony brak zwojów nerwowych w ścianie jelita, zmiany zapalne zwieraczy, choroba hemoroidalna, szczeliny odbytu)

Zaburzenia pasażu przez jelito grube

• Czynnościowe ze wzmożoną czynnością skurczową (np. jelito spastyczne, uwarunkowane metabolicznie w tym z nadmiaru wapnia w surowicy, w zatruciu metalami, polekowe) lub z osłabioną czynnością skurczową (depresja, nerwica, choroby organiczne ośrodkowego układu nerwowego, polekowe - leki rozkurczowe, leki moczopędne, niektóre leki przeciwnadciśnieniowe, np. antagoniści wapnia, zaburzenia hormonalne np. cukrzyca, niedoczynność tarczycy, ciąża)
• Organiczne (rak jelita grubego, inne nowotwory jamy brzusznej i miednicy, zmiany pozapalne, np. w chorobie uchyłków, choroba Hirschprunga)

• inne.

Jak sobie poradzić z zaparciami?

1. Stołek w toalecie o wysokości ok 25 cm. Jest to bardzo ważny mebel ruchomy, który w czasie naszego posiedzenia na sedesie musi być podstawiony pod nogi. Po co? Proszę przypomnijcie sobie, jak wypróżniali się nasi przodkowie – kucali w lesie. Stołek pozwala nam przybliżyć naturalną pozycję, która powoduje korzystniejsze ułożenie jelita i bezproblemowe wypróżnienie. Kucane toalety nadal powszechnie stosowane są w Indiach. Nie róbmy sobie krzywdy w czasie defekacji, stosujmy stołeczek pod nogi! To bardzo ułatwia cały proces!
2. Spróbuj powalczyć o przywrócenie odruchu regularnego oddawania stolca przez spokojne próby codziennego wypróżniania się o tej samej porze dnia, 
3. Wypijaj min 2 litry wody dziennie. Niedobór wody w diecie jest jedną z poważnych przyczyn zaparć. Dbajmy o odpowiednie codzienne nawodnienie. Woda to czysta woda, a nie napoje słodzone z dodatkiem aromatów i barwników.
4. Korekta diety – oprócz należnej ilości wody, stosuj dietę bogatą w kolorowe warzywa i owoce, znacznej części surowe, odpowiednią ilość tłuszczów. Dieta zbilansowana, uzupełniona suplementami. 
5. Olej kokosowy – bardzo skuteczną metodą jest spożywanie 1 łyżki oleju kokosowego nierafinowanego, na czczo. Działa. Warto przetestować tę metodę w czasie weekendu, by sprawdzić czas swojej reakcji. J Jeśli ktoś absolutnie nie toleruje oleju kokosowego (są takie osoby), można spróbować użyć oliwy z oliwek. Kobietom w ciąży, przy zaparciach podaje się parafinę ciekłą (apteczną). Też działa.
6. Kefir, jak równieżkwaśne mleko (na czczo), ze względu na zawartość korzystnych dla naszych jelit bakterii Lactobacillus wspomaga zwalczanie zaparć ponieważ poprawia pracę jelit. Zwiększa częstość wypróżnień i korzystnie wpływa na konsystencję stolca.
7. Spożywaj rano, na czczo, szklankę do dwóch letniej wody, kompot ze śliwek suszonych, 1/2 szklanki soku z kiszonej kapusty, lub też 2 łyżek miodu zalanych wcześniej (wieczorem) szklanką chłodnej, przegotowanej wody
8. Fasola jest bogata w błonnik, który poprawia pasaż jelitowy (przesuwanie się treści pokarmowych), zwiększa masę i powoduje zwiększenie zawartości wody w masach kałowych. Uzyskujemy kał o lepszej, bardziej miękkiej konsystencji. Pamiętajmy jednak, iż fasola musi być moczona min 12 godzin przed gotowaniem, po to, by unieczynnić substancje antyodżywcze.
9. Nasiona lnu - siemię lniane, naturalne, nie parzone przyjmowane 3 razy w ciągu dnia po 1 łyżeczce. Jest to stary ludowy sposób stosowany przy zaparciach. Błonnik zawarty w ziarnach poprawia konsystencję jak i pasaż jelitowy mas kałowych.
10. Rabarbar – zawiera substancje sennozydy, które pod wpływem działania bakterii jelita grubego ulegają rozpadowi do cukrów i substancji czynnych – antrachinonów, które silnie pobudzają perystaltykę jelita grubego i ułatwiają przesuwanie mas kałowych. Rabarbar ma lekko przeczyszczające działanie już około 5 godzin po spożyciu.
11. Soczewica jest bogatym źródłem błonnika. Substancje zawarte w soczewicy razem z błonnikiem biorą udział w produkcji maślanów, które odżywiają jelita i przyczyniają się do poprawy pasażu jelitowego.
12. Jabłka są bogate w pektyny, które zwiększają pasaż jelitowy co ułatwia wypróżnienie. Działanie nie jest jednak natychmiastowe. Po miesiącu spożywania jabłek (surowe, jabłko gryzione, nie tarte, nie sok) widzimy już stałe efekty w postaci łatwiejszego wypróżnienia.
13. Gruszki również są bogatym źródłem błonnika. Zawierają też substancję poliol – sorbitol, który ma własność ściągania wody do mas kałowych co poprawia konsystencję i ułatwia wypróżnienie. Fruktoza zawarta w gruszkach również ma działanie przeczyszczające.
14. Kawa naturalna uwalnia gastrynę, a ta z kolei powoduje zwiększenie wydzielania kwasu żołądkowego co przyśpiesza pasaż jelitowy. Kawa – tu mam na myśli kawę ziarnistą mieloną, zaparzoną w ekspresie. Jeśli nie jesteśmy szczęśliwymi posiadaczami ekspresu lub kawiarki włoskiej, mam inne proste rozwiązanie. Do rondelka wsypujemy 1-2 łyżeczki mielonej kawy, do tego ok. 150-200 ml wody i gotujemy 1 minutkę. Można dodać cynamon, kardamon, goździki. Potem kawę należy przecedzić przez gęste sitko. Otrzymujemy bardzo smaczny i łagodny napój. Zamiast cukru i mleka, proszę spróbować odrobinę masła lub oleju kokosowego nierafinowanego. Otrzymamy jedwabisty napój doskonały! Tłuszcz powoduje to, iż kofeina nie działa tak gwałtownie. Poranna kawa potrafi dawać dosyć szybkie efekty i każdy z nas powinien znać czas swojej reakcji (przed wyjściem z domu!). J
15. Aloes – sok z tej rośliny zawiera glikozydy antrachinonowe, które skutecznie przyśpieszają pasaż jelitowy i ułatwiają wypróżnienia. W liściach aloesu pod skórką jest żółta warstewka, która ma silne właściwości przeczyszczające.

 

Kiedy jednak należy poszukiwać niezwłocznej porady lekarskiej w przypadku wystąpienia zaparcia?

• wystąpienie objawów ogólnych: niezamierzona utrata ponad 10% masy ciała w ciągu 3—6 miesięcy, osłabienie, gorączka
• wystąpienie objawów świadczących o utracie krwi (jasna krew w stolcu, czarne stolce)
• objawy przemawiające za chorobami endokrynologicznymi i neurologicznymi
• przypadki rodzinnego obciążenia wywiadami raka jelita grubego
• inne niepokojące